COVİD-19’U AĞIR GEÇİRENLERDE DEPRESYON, DEMANS VE FELÇ RİSKİ ARTIYOR OLABİLİR
Covid-19’a yakalanmış kişilerin üçte birinde, psikolojik veya nörolojik hastalıkların ortaya çıktığı veya yeniden nüksettiği görüldü. Covid-19’u ağır geçirip, yoğun bakıma alınan kişilerde riskin daha da arttığı belirtiliyor.
Bunun, hastalığın yol açtığı stresin yanı sıra virüsün doğrudan beyin üzerindeki etkisinden kaynaklandığı düşünülüyor.
İngiltere’de bilim insanları ABD’deki yarım milyon hastanın elektronik sağlık kayıtlarını inceledi ve bunların psikolojik ve nörolojik rahatsızlıklar geçirme ihtimaline baktı. En fazla rastlanan 14 hastalık üzerine duruldu. Bunlar arasında, beyin kanaması, inme, demans (bunama), parkinson, psikoz, anksiyete bozukluğu, duygudurum bozuklukları, Gullian-Barre sendromu (GBS) gibi hastalıklar vardı.
Covid-19’a yakalananlarda en yaygın görülen rahatsızlıklar anksiyete ve duygudurum bozuklukları oldu. Araştırmacılar bunun nedenini hastalığın ağır seyretmesi nedeniyle yaşanan strese bağlıyor.
İnme ve demans gibi hastalıkların ise koronavirüsün biyololojik etkisi veya vücudun genel olarak enfeksiyona tepkisi ile ilişkili olabileceği hastalığı belirtiliyor. Covid-19’un parkinson ve GBS (grip ile bağlantılı) riskini ise artırmadığı görüldü.
Araştırmalar gözleme dayandığı için araştırmacılar bu hastalıklara Covid*19’un neden olup olmadığına dair kesin yargıda bulunamıyor. Normal koşullarda da bazı kişilerde altı ay içinde inme veya depresyon gibi hastalıkların gelişmesi ihtimali de söz konusu.
Fakat Oxford Üniversitesi’nden araştırmacılar, grip ve diğer solunum yolları enfeksiyonu hastalarıyla kıyaslandığında Covid hastalarında beyni etkileyen rahatsızlıklara daha fazla rastlandığını gördü.
Ağır hastalar daha riskli
Covid-19 hastalarında psikolojik ve nörolojik rahatsızlık riski, diğer solunum yolları enfeksiyonu hastalarına kıyasa % 16, gribe yakalananlara kıyasla da % 44 daha fazlaydı. Covid-19 hastalığının daha ağır seyretmesinin ise beyin ve ruh sağlığı üzerindeki olumsuz etkide bulunma riskini daha da artırdığı görüldü.
Duygudurum, anksiyete ve psikoz gibi rahatsızlıklar tüm Covid-19 hastalarının % 24’ünü etkilerken, hastaneye kaldırılan Covid-19 hastalarının % 25’ini, yoğun bakıma alınanların % 28’ini, bilincin ve algının kaybolması şeklinde tarif edilebilecek hezeyan durumunu yaşayan hastaların ise % 36’sını etkiliyordu.
Tüm Covid hastalarının % 2’sini etkileyen inme riski ise yoğun bakıma kaldırılan hastalarda % 7’ye, hezeyan geçiren hastalarda % 9’a çıkıyordu. Demans (bunama) genel olarak Covid hastalarının % 0,7’sinde ortaya çıkarken, Covid-19 sırasında hezeyan yaşayan hastalarda bu oran % 5’e kadar yükseliyor.
İngiltere’deki Alzheimer Araştırma merkezinden Dr. Sara Imarisio, daha önceki araştırmalarda demans hastalarının Covid-19’u daha ağır geçirme riskinin arttığının görüldüğünü, bu yeni araştırmada ise tersi yönde bir bağlantı bulunduğunu ve aradaki nedensel ilişkinin araştırılması gerektiğini vurguladı. Oxford Üniversitesi’nden nöroloji uzmanı Prof. Masud Husain de koronavirüsün beyne girip doğrudan hasara yol açtığına dair bulgular olduğunu kaydetti.
Covid-19, kanda pıhtılaşmaya yol açma gibi dolaylı nedenlerle de inme riskini artırabiliyor. Ayrıca enfeksiyona vücudun tepki vermesi sonucu ortaya çıkan genel enflamasyon (iltihabi durum) da beyni etkileyebiliyor.
Covid-19 sonrasında söz konusu psikolojik ve nörolojik rahatsızlıklarla ilgili teşhis konan hastaların üçte birinden fazlasında bu hastalıklar ilk kez ortaya çıkmıştı.
Araştırmacılar, daha önce bu rahatsızlıkları olan kişilerde hastalığın yeniden nüksetmesi durumunda bile Covid-19’un buna neden olması ihtimalinin ortadan kalkmadığını belirtiyor.
Kaynak: BBC/Türkçe
