OBSESİF KOMPULSİF BOZUKLUK ( OKB ) NEDİR ?

Belirti ve bulgular

OKB’si olan kişilerde obsesyon, zorlama veya her ikisi birden olabilir. Bu semptomlar iş, okul ve kişisel ilişkiler gibi yaşamın tüm yönlerine müdahale edebilir.

Takıntılar : Endişeye neden olan, tekrarlanan düşünceler, dürtüler veya zihinsel imgelerdir. Yaygın semptomlar şunları içerir:

• Mikrop veya kontaminasyon korkusu
• Cinsiyet, din veya zarar içeren istenmeyen yasak veya tabu düşünceler
• Başkalarına veya kendine karşı agresif düşünceler
• Eşyaların simetrik veya mükemmel bir sırayla olması

Kompulsiyonlar : OKB’si olan bir kişinin obsesif bir düşünceye yanıt olarak yapma dürtüsünü hissettiği tekrarlayan davranışlardır. Yaygın zorlamalar şunları içerir:

• Aşırı temizlik ve / veya el yıkama
• İşleri belirli ve kesin bir şekilde sipariş etmek ve düzenlemek
• Kapının kilitli olup olmadığını veya fırının kapalı olup olmadığını kontrol etmek gibi şeyleri tekrar tekrar kontrol etmek
• Zorunlu sayma

Tüm ritüeller veya alışkanlıklar zorlama değildir. Herkes bazen işleri iki kez kontrol eder. Ancak OKB’si olan bir kişi genellikle:

• Bu düşünceler veya davranışlar aşırı olarak kabul edilse bile, düşüncelerini veya davranışlarını kontrol edemez
• Bu düşünceler veya davranışlar için günde en az 1 saat harcar
• Davranışları veya ritüelleri gerçekleştirirken zevk almaz, ancak düşüncelerin neden olduğu endişeden kısa bir rahatlama hissedebilir
• Bu düşünce veya davranışlardan dolayı günlük yaşamında önemli sorunlar yaşar.

OKB’si olan bazı kişilerde tik bozukluğu da vardır. Motor tikler, göz kırpma ve diğer göz hareketleri, yüz buruşturma, omuz silkme ve baş veya omuz sallama gibi ani, kısa, tekrarlayan hareketlerdir. Yaygın ses tikleri arasında tekrarlayan boğaz temizleme, koklama veya homurdanma sesleri bulunur.

Belirtiler gelip gidebilir, zamanla hafifleyebilir veya kötüleşebilir. OKB’si olan kişiler, takıntılarını tetikleyen durumlardan kaçınarak kendilerine yardım etmeye çalışabilir veya kendilerini sakinleştirmek için bazen alkol veya uyuşturucu kullanabilirler. OKB’si olan çoğu yetişkin, yaptıklarının anlamsız olduğunu kabul etse de, bazı yetişkinler ve çoğu çocuk davranışlarının sıra dışı olduğunun farkında olmayabilir. Ebeveynler veya öğretmenler tipik olarak çocuklarda OKB semptomlarını tanır.

OKB’niz olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuzla belirtileriniz hakkında konuşun. Tedavi edilmezse OKB yaşamın her alanına müdahale edebilir.

Genetik

Araştırmalar, OKB’si olan birinci dereceden akrabaları (ebeveyn, kardeş veya çocuk gibi) olan kişilerin, kendilerinin de OKB geliştirmeleri için daha yüksek risk altında olduğunu göstermiştir. Birinci derece akraba, çocuk veya genç olarak OKB geliştirmişse risk daha yüksektir. 

Beyin Yapısı ve işleyişi

Görüntüleme çalışmaları, OKB hastalarında beynin frontal korteks ve subkortikal yapılarında farklılıklar göstermiştir. Beynin belirli bölgelerindeki OKB semptomları ile anormallikler arasında bir bağlantı var gibi görünüyor, ancak bu bağlantı net değil. Araştırma hala devam ediyor. Sebepleri anlamak, OKB’yi tedavi etmek için özel, kişiselleştirilmiş tedavilerin belirlenmesine yardımcı olacaktır.

Çevre

Bazı durumlarda, çocuklar bir streptokok enfeksiyonunu takiben OKB veya OKB semptomları geliştirebilir – buna Streptokokal Enfeksiyonlarla İlişkili Pediatrik Otoimmün Nöropsikiyatrik Bozukluklar (PANDAS) adı verilir.

Tedaviler ve Terapiler

OKB tipik olarak ilaç, psikoterapi veya ikisinin kombinasyonu ile tedavi edilir. OKB’si olan çoğu hasta tedaviye yanıt verse de, bazı hastalar semptomlar yaşamaya devam eder.

Bazen OKB’si olan kişilerde anksiyete, depresyon ve vücut dismorfik bozukluk gibi başka zihinsel bozukluklar da vardır; bu bozukluk, birinin yanlışlıkla vücutlarının bir kısmının anormal olduğuna inandığı bir bozukluktur. Tedavi hakkında karar verirken bu diğer bozuklukları da göz önünde bulundurmak önemlidir.

İlaç tedavisi

Seçici serotonin geri alım inhibitörlerini (SSRI’lar) içeren serotonin geri alım inhibitörleri (SRI’ler), OKB semptomlarını azaltmaya yardımcı olmak için kullanılır. Semptomlar bu tür ilaçlarla düzelmezse, araştırmalar bazı hastaların antipsikotik bir ilaca iyi yanıt verebileceğini göstermektedir. Araştırmalar, antipsikotik bir ilacın hem OKB hem de tik bozukluğu olan kişilerde semptomları yönetmeye yardımcı olabileceğini gösterse de, antipsikotiklerin OKB’yi tedavi etmedeki etkinliği üzerine araştırmalar karışıktır.

Psikoterapi

Psikoterapi, OKB’si olan yetişkinler ve çocuklar için etkili bir tedavi olabilir. Araştırmalar, bilişsel davranış terapisi (BDT) ve diğer ilgili terapiler (örneğin, alışkanlığı tersine çevirme eğitimi) dahil olmak üzere belirli psikoterapi türlerinin birçok kişi için ilaç kadar etkili olabileceğini göstermektedir. Çoğu ruhsal bozuklukta olduğu gibi, tedavi genellikle kişiselleştirilir ve ilaç veya psikoterapi ile veya her ikisinin kombinasyonu ile başlayabilir.